Psychoterapia psychodynamiczna polega na budowaniu autentycznej i ustrukturalizowanej relacji między pacjentem a psychoterapeutą. Kluczowe znaczenie ma tutaj istnienie nieświadomości w funkcjonowaniu psychicznym człowieka oraz jej wpływu na jego życie: emocje, myśli, zachowania, wybory, decyzje. Psychoterapeuta pomaga rozpoznawać u pacjenta różnego rodzaju emocje i zachowania, które często występują w jego relacjach z innymi osobami i mogą być powodem pewnych trudności mających realny wpływ na codzienne funkcjonowanie, np. w pracy lub w domu. Dzięki towarzyszeniu pacjentowi w jego sposobie przeżywania rzeczywistości wewnętrznej i zewnętrznej, psychoterapeuta wspiera w odkryciu nieuświadomionych przyczyn dotychczasowych problemów.

Sesje psychoterapii są jednocześnie okazją do spotkania z samym sobą. Ważne są pojawiające się w pacjencie myśli, uczucia i skojarzenia. Rozmowa psychoterapeutyczna opiera się na tym, co mówi pacjent. Tematy, które są poruszane podczas wspólnej rozmowy wypływają głównie z potrzeb i przeżyć pacjenta (ale także z obserwacji i zaleceń terapeuty). Psychoterapeuta przysłuchuje się temu, co mówi pacjent, stara się go zrozumieć i podejmuje z nim dialog mający wartość terapeutyczną.

Czas trwania terapii uzależniony jest od rodzaju problemu i celów psychoterapeutycznych wyznaczanych z pomocą terapeuty. Sesje odbywają się regularnie, z częstotliwością 1 lub 2 razy w tygodniu i mogą trwać od kilku miesięcy do kilku lat. Mniejszą ilość czasu może zajmować poradzenie sobie z trudnościami, które są konsekwencją przejściowego kryzysu w życiu osobistym. Jeśli jednak przyczyną cierpienia i dyskomfortu danej osoby są np. długotrwale działające na nią niekorzystne czynniki zewnętrzne, traumatyczne wydarzenia mające silny wpływ na aktualną sytuację życiową – wówczas osoba może potrzebować długoterminowej opieki psychoterapeutycznej. Diagnoza funkcjonowania osobowości zostaje wstępnie określona podczas etapu zbierania wywiadu (zwykle od 3 do 5 spotkań – w zależności od indywidualnej sytuacji).

Praca psychoterapeuty podlega zasadom etyki zawodu, w tym również dotyczącym poufności zawodowej. Oznacza to m.in., że treści poruszane podczas sesji zostają zachowane w tajemnicy między terapeutą a pacjentem.